سردردها ناشی از عوامل متعددی هستند که از جمله این عوامل می توان به ژنتیک و مشکلات تغذیه ای اشاره کرد. اختلالات هورمونی در زنان یکی از اصلی ترین دلایل سردرد و میگرن مربوط به قاعدگی است.
تغییرات سطح هورمون ها در بدن به دلایل سیکل قاعدگی، بارداری و یائسگی و همچنین هورمون درمانی و داروهای خوراکی می تواند رخ دهد.
داروها و روش های درمانی مختلفی وجود دارند که برای کاهش سردرد مورد استفاده قرار می گیرند. زنانی که سردردهای هورمونی را تجربه می کنند در اغلب موارد در دوران بارداری یا یائسگی شاهد بهبود سردرد هستند.
دلایل سردرد هورمونی
سردردها مخصوصاً سردرد میگرنی به هورمون استروژن زنان بستگی دارد. استروژن به کنترل مواد شیمیایی در مغز کمک می کند که باعث احساس درد می شود. کاهش استروژن می تواند باعث سردرد شود. تغییرات سطح هورمونی به دلایل مختلفی رخ می دهد:
- سیکل قاعدگی: سطح استروژن و پروژسترون قبل از قاعدگی به پایین ترین حد خود می رسد.
- بارداری: سطح استروژن در بارداری افزایش پیدا می کند. بسیاری از زنان سردرد های هورمونی را در طول بارداری خود تجربه می کنند. ولی برخی زنان اولین سردرد میگرن را در اوایل بارداری تجربه می کنند و بعد از سه ماهه اول بارداری این مورد رفع می شود. بعد از زایمان سطح هورمون استروژن به سرعت افت پیدا می کند.
- دوران پیش از یاسئگی و یائسگی: تغییرات هورمونی در دوران پیش از یائسگی و سال های یائسگی باعث سردرد در برخی زنان می شود. تقریباً دو سوم زنان که میگرن را تجربه می کنند اظهار دارند که با شروع یائسگی، سردرد ها بهبود می یابد. برای برخی بر عکس سردرد ها شدت می یابد. این مورد بستگی به روش های هورمون درمانی دارد.
- هورمون درمانی و داروهای هورمونی: داروهای پیشگیری از بارداری و هورمون درمانی می توانند باعث اختلال در سطح هورمون های بدن شوند. زنانی که با مصرف این داروها به میگرن مبتلا می شوند، می توان دوز داروها یا نوع آن ها را تغییر داد.
میگرن و دارو های هورمونی
مصرف داروهای هورمونی در افراد مبتلا به میگرن موجب تغییر در شدت سردردها می شود و افرادیکه از دارو های هورمونی پیشگیری از بارداری استفاده می کنند تا ۴۰ درصد حملات سردرد بیشتری را تجربه میکنند. در افراد مبتلا به میگرن با اورا مصرف داروهای پیشگیری از بارداری ترکیبی بعلت افزایش خطر سکته ی مغزی و بیماری های قلبی عروقی به ویژه در خانم های بالای ۳۵ سال و افرادی که سیگار استعمال می کنند ممنوع است. در صورت نیاز به تجویز داروهای پیشگیری از بارداری در میگرن بدون اورا حتما می بایست ریسک فاکتورهای دیگر از قبیل چاقی، افزایش چربی خون، مصرف سیگار، دیابت و افزایش فشار خون را در نظر گرفت و میزان توصیه شده استرادیول حداکثر ۳۰ میکروگرم باشد. داروهای پروژسترونی با افزایش ریسک سکته ی مغزی در مبتلایان به میگرن همراه نیستند.
عوامل دیگر سردرد مربوط به هورمون
ژنتیک نقش مهمی در سردرد های میگرن مزمن ایفا می کند. افرادی که به میگرن مبتلا هستند، ترکیبی از فاکتورها باعث شدت یافتن میگرن می شود. به علاوه نقش هورمون ها، این موارد هم می توانند باعث سردرد شوند:
- نخوردن یک وعده غذایی
- خواب بیش از حد یا خیلی کم
- نور، صدا و بوی شدید
- تغییرات آب و هوایی شدید
- نوشیدنی های الکلی مخصوصاً شراب قرمز
- کافئین بیش از حد
- استرس
- گوشت های فراوری شده و سوسیس و کالباس، ماهی دودی
- مونوسدیم گلوتامات ( یک ماده تقویت کننده طعم غذا )
- پنیرهای جا افتاده
- محصولات سویا
- شیرین کننده های مصنوعی
علائم سردرد هورمونی
خصوصیت اصلی سردردهای هورمونی میگرن است. تا کنون بسیاری از زنان تجربه علائم سردرد خود را با پزشکان در میان گذاشته اند که می تواند راهنمای خوبی برای پزشکان باشد. سردرد های میگرنی یا هورمونی مشابه به میگرن های معمول است و می تواند همراه با اورای میگرن باشد یا نباشد. میگرن یک درد آزاردهنده است که از یک سمت سر شروع می شود. همچنین سردرد می تواند باعث حساسیت به نور و حالت تهوع و استفراغ شود.
علائم دیگر سردردهای هورمونی شامل موارد زیر است:
- کاهش اشتها
- خستگی
- آکنه
- درد مفاصل
- کاهش ادرار
- از دست دادن تعادل
- یبوست
- تمایل به الکل، نمک و شکلات
درمان سردرد هورمونی
هرچه زودتر برای درمان سردرد هورمونی اقدام شود، شانس بهبود فرد افزایش می یابد. این روش ها شامل موارد زیر است:
- نوشیدن آب کافی و هیدراته ماندن
- خوابیدن در یک مکان تاریک و ساکت
- قرار دادن کمپرس یخ یا حوله خنک روی سر
- ماساژ دادن ناحیه ای که دردناک است.
- انجام تکنیک های تنفسی عمیق یا دیگر ورزش ها برای آرام سازی
بیوفیدبک می تواند به آرام سازی برخی ماهیچه ها و کاهش سردرد کمک کند. پزشک مکمل های منیزیم را برای کاهش شدت سردرد تجویز می کند. کاهش استرس در زندگی می تواند به کاهش سردرد یا حملات میگرن کمک کند. درمان جانبی دیگری که در دسترس است طب سوزنی و ماساژ است.
دارودرمانی
برخی داروها به درمان سردرد های حاد کمک می کنند. این داروها در طول حمله میگرن باید یک بار مصرف شوند. از جمله این داروها می توان به موارد زیر اشاره کرد:
- داروهای مسکن ضد التهابی مانند ایبوپروفن
- تریپتان که از جمله داروهای خاص برای میگرن است که به کاهش شدت حمله سردرد کمک می کند.
زنانی که سردرد های هورمونی مزمن را تجربه می کنند، از روش های درمانی پیشگیرانه و داروها می توانند استفاده کنند. این داروها می توانند به صورت روزانه یا قبل از دوره سیکل قاعدگی مصرف شوند. از جمله این داروها می توان به موارد زیر اشاره کرد:
- مسدود کننده های بتا
- مسدود کننده های کانال کلسیم
- داروهای ضد افسردگی
هورمون درمانی
اگر درمان های پیشگیرانه موثر واقع نشوند می توان از هورمون درمانی کمک گرفت. استروژن به شکل یک قرص مصرف می شود. قرص های ضد بارداری برای کنترل هورمون ها و کاهش سردرد های هورمونی مورد استفاده قرار می گیرند. اگر داروی هورمونی خاصی مصرف می کنید و باعث سردرد شده اند، می توان دوز دارو را تغییر داد. بر اساس مشکل بیمار، می توان داروها را تغییر داد و دوز استروژن دارو را کاهش داد تا به کاهش علائم کمک کند.
پزشکان برای برخی زنان داروهای پیشگیری از بارداری را تجویز می کنند که در هفته اخر سیکل مصرف شود. این داروها به صورت سه تا شش ماهه مصرف می شوند تا شدت حمله های میگرن را کاهش دهند.
بارداری و شیردهی و سردرد
اگر قصد بارداری دارید یا فکر می کنید باردار هستید، یا شیردهی دارید، برای مصرف هر دارویی با پزشک خود مشورت کنید. برخی داروهای سردرد می توانند برای جنین مضر باشند. پزشک می تواند داروهای جایگزینی را پیشنهاد دهد.
در دوران یائسگی و پیش از یائسگی
اگر داروهای هورمون درمانی را مصرف می کنید و تجربه سردرد دارید، از پزشک خود درباره دوز مصرفی سوال کنید. یک پچ استروژن می تواند یک دوز استروژن پایین و مداوم را به بدن فرد وارد کند و از شدت یافت سردرد ها پیشگیری کند.
منبع : https://www.healthline.com/health/hormonal-headaches
دکتر نوشین یمانی در سال 1395 بورد تخصصی نورولوژی را از دانشگاه علوم پزشکی تهران دریافت کردند. ایشان دوره فلوشیپ سردرد را در مرکز سردرد دانمارک که جزو معتبرترین مراکز سردرد دنیا است نزد پرفسور جس السن (Professor Jes Olesen) ملقب به پدر سردرد دنیا با موفقیت گذراندند و همچنین دوره بین المللی دوساله مستر سردرد را در دانشگاه کپنهاگ دانمارک درسالهای 2018-2020 گذراندند و علیرغم پیشنهاد کار و اقامت به ایشان در کشور دانمارک بعنوان اولین پزشک ایرانی دارای مدرک فلوشیپ سردرد جهت خدمت به هم میهنان خود به ایران بازگشتند و به عضویت هیئت علمی دانشگاه درامدند.
0 دیدگاه