سردرد سرویکوژنیک یا سردرد گردنی چیست؟

سردرد سرویکوژنیک یا سردرد گردنی دردی است که در سر ایجاد می شود اما در واقع از ستون فقرات گردنی ارجاع می شود (سروییکوژن). به عبارت دیگر، ساختار ستون فقرات گردنی باعث سردرد فرد می شود. شیوع سردرد سرویکوژنیک در بیماران مبتلا به سردرد شدید 17.5 درصد و بیش از 50 درصد از بیماران مبتلا به سردرد پس از آسیب مکانیزم شلاقی گردن تخمین زده می شود.

علت سردرد سرویکوژنیک چیست؟

منابع سردرد سرویکوژنیک عبارتند از، لزوما محدود به مفاصل فاست فوقانی دهانه رحم (C2-3 و C3-4)، دیسک بین مهره ای C2-3، مفصل آتلانتواکسیال (C1-2)، مفصل آتلانتو-اکسیپیتال (C0-1) است. مفصل، و انواع ماهیچه هایی که ستون فقرات گردنی را احاطه کرده و از آن حمایت می کنند (زیر اکسیپیتال، استرنوکلیدوماستوئید، ذوزنقه، نیمه اسپینالیس، طحال، مولتی فیدوس).

بیشتر بخوانید: درمان سردرد

سردرد سرویکوژنیک چگونه تشخیص داده می شود؟

تشخیص سردرد سرویکوژنیک در درجه اول بر اساس علائم بیمار و یافته های معاینه فیزیکی است. علائم و نشانه های معمول سردرد سرویکوژنیک شامل درد در ناحیه اکسیپیتال (پشت سر)، گیجگاهی (کناره سر)، جلویی (پیشانی) و یا چشمی (دور چشم) با یا بدون درد گردن است. معاینه فیزیکی ممکن است تحریک یا بازتولید درد را با دامنه حرکتی خاص ستون فقرات گردنی یا موقعیت های ثابت و همچنین حساسیت برخی از جنبه های ستون فقرات گردنی یا سر نشان دهد. تصویربرداری مانند اشعه ایکس، تصویربرداری رزونانس مغناطیسی (MRI)، یا توموگرافی کامپیوتری (CT) ممکن است برای ارزیابی سایر منابع بالقوه گردن درد، رد مسائل جدی‌تر مانند شکستگی، تومور یا عفونت و کمک به برنامه ریزی مفید باشد. رویکرد رویه ای در صورتی که تزریق ها دنبال شوند. در نهایت، تزریق‌های تشخیصی، مانند بلوک‌های شاخه داخلی، می‌توانند برای شناسایی دقیق‌تر منابع خاصی از سردرد سرویکوژنیک در نظر گرفته شوند.

بیشتر بخوانید: علل و درمان سردرد بعد از ترک سیگار

سردرد سرویکوژنیک چگونه درمان می شود؟

گزینه های درمانی برای سردرد سرویکوژنیک معمولاً شامل داروها، فیزیوتراپی، کایروپراکتیک یا انواع گزینه های تزریقی یا دوره ای است. معمولاً، قبل از بررسی هر یک از گزینه های مداخله ای، ابتدا گزینه های درمانی محافظه کارانه تر دنبال می شوند. گزینه های مداخله ای ستون فقرات ممکن است شامل تزریق نقطه ماشه، فرسایش رادیوفرکوئنسی (RFA)، تزریق مفصل فاست و تزریق پلاسمای غنی از پلاکت (PRP) باشد.

هنگامی که مفاصل فاست (زیگاپوفیزیال) فرد درد ایجاد می کنند، اعصاب شاخه داخلی این سیگنال درد را حس می کنند و آن را در مسیری به نخاع و تا مغز منتقل می کنند، جایی که ما آن احساس دردناک را احساس می کنیم. به این ترتیب، بلوک‌های عصبی شاخه داخلی می‌توانند به عنوان یک تزریق تشخیصی برای کمک به تعیین اینکه آیا مفاصل فاست منبع اصلی درد هستند یا خیر، استفاده می‌شوند. با استفاده از راهنمایی اشعه ایکس (فلوروسکوپی)، سوزن ها به طور ایمن به اعصاب شاخه داخلی هدایت می شوند و در نزدیکی آن قرار می گیرند که سپس بیهوش می شوند، بنابراین به طور موقت درد ناشی از مفاصل فاست را مسدود می کنند. سپس از بیماران خواسته می شود تا درد معمولی خود را در مدت زمانی که داروی بی حس کننده موضعی درد مفصل فاست را مسدود می کند، بررسی کنند. در بیمارانی که بهبود قابل توجهی را در درد خود تجربه می‌کنند، این احتمال را افزایش می‌دهد که مفاصل فاست منبع اصلی درد هستند و فرسایش رادیوفرکانسی (RFA) می‌تواند به عنوان درمانی برای بهبود طولانی مدت درد انجام شود. در بیمارانی که در مرحله بیهوشی بهبود چندانی در درد خود تجربه نمی‌کنند، می‌توان با اطمینان بسیار بیشتر مشخص کرد که مفاصل فاست منبع اصلی درد نیستند و تمرکز می‌تواند به سایر ساختارهای بالقوه مولد درد تغییر کند.

پس از اینکه بیمار تحت بلوک‌های عصبی شاخه داخلی قرار گرفت تا دقیق‌تر مشخص شود که مفاصل فاست منبع اصلی درد هستند، می‌توان فرسایش رادیوفرکانسی (RFA) را انجام داد. با RFA، نوک سوزن ها در مجاورت اعصاب شاخه داخلی (اعصابی که حس مفاصل فاست دردناک را تامین می کنند) قرار می گیرند. سپس نوک سوزن‌ها تا دمایی گرم می‌شوند که باعث انعقاد یا “کوتریزاسیون” اعصاب شاخه داخلی می‌شود. این امر اعصابی را که درد ناشی از مفاصل فاست را حس می‌کنند، مختل می‌کند و در نتیجه، مسیر احساس و انتقال آن درد به مغز را مختل می‌کند. در پایان، RFA می‌تواند بهبودی طولانی‌مدت در درد مفاصل فاست، معمولاً 9 تا 18 ماه در هر زمان، فراهم کند و تکرار روش‌های RFA می‌تواند بارها و بارها برای تسکین درد مداوم برای بیماران انجام شود.