سردرد در کودکان

در این مقاله قصد داریم تا در مورد علل ایجاد عارضه سردرد در کودکان صحبت کنیم. وجود این عارضه در کودکان در بسیاری از موارد عادی بوده و کودکان بین سنین 1 تا 7 سال آن را تجربه می کنند. اما شاید سوال این باشد که ماهیت ایجاد سردرد چیست؟

بروز سردرد در کودکان شایع می‌باشد و معمولا جدی نیست. همانطور که بزرگسالان دچار سردرد می‌شوند، کودکان نیز ممکن است به انواع مختلفی از سردردها، از جمله میگرن یا سردردهای مرتبط با استرس (تنشی) مبتلا شوند. همچنین کودکان می‌توانند به سردردهای مزمن روزانه مبتلا شوند.

در برخی موارد، سردرد در کودکان ناشی از عفونت، استرس بالا یا اضطراب یا ضربه های جزئی به سر است. این که به علائم سردرد کودک خود توجه کنید بسیار مهم است و در صورت تشدید سردرد یا بروز مکرر سردرد به یک پزشک مراجعه کنید.

سردرد در کودکان را معمولاً می توان با داروهای مسکن بدون نسخه (OTC) و عادات سالم مانند برنامه منظم خواب و غذا خوردن درمان کرد.

به طور کلی وجود درد در بدن به علت ایجاد التهاب در سلول ها می باشد. عواملی مختلفی می تواند سبب ایجاد التهاب در بدن شود. زمانی که التهاب ایجاد می شود، فاکتور های التهابی در مسیر های القای مرگ سلولی گیرنده های درد را هم تحت تاثیر قرار داده و این موضوع سبب ایجاد درد می شود. وجود سردرد نیز  به علت ایجاد التهاب در سلول های مغزی می باشد. التهاب در سلول های مغزی می تواند علل مختلفی داشته باشد که بسته به سن و جنس افراد، متفاوت می باشد. 

علائم سردرد در کودکان

کودکان همان سردردهایی را که بزرگسالان تجربه می کنند، تجربه می کنند، اما علائم آنها ممکن است کمی متفاوت باشد. به عنوان مثال، درد میگرن در بزرگسالان اغلب حداقل چهار ساعت طول می کشد، اما در کودکان، این درد ممکن است انقدر طولانی نباشد.

تفاوت در علائم ممکن است تشخیص نوع سردرد در کودک را دشوار کند، به خصوص در کودک سن پایین که نمی تواند علائم را توصیف کند.

سردردهای تنشی

ایجاد تنش و استرس تاثیر مستقیمی بر ترشح شدن هورمون های استرس زا دارند. با توجه به اینکه سیستم های مغزی کودکان هنوز به مرحله بلوغ خود نرسیده در بسیاری از موارد قابلیت تطابق با این شرایط استرس زا را نداشته و وجود این شرایط و هورمون ها ناشی از آن سبب ایجاد التهاب در سلول ها می شود. وجود التهاب در این شرایط زمینه ساز ایجاد سردردهای شدید و یا خفیف می باشد. ورود به مکان های ناآشنا و یا قرار گرفتن در شرایط جدید از علل ایجاد این سردردها در کودکان می باشد.

سردردهای تنشی می توانند باعث شوند:

• احساس درد خفیف تا متوسط ​​و بدون ضربان در دو طرف سر
• دردی که با داشتن فعالیت بدنی بدتر نشود
• سردردی که با حالت تهوع یا استفراغ همراه نیست، همانطور که اغلب در مورد میگرن اتفاق می افتد

بچه های کوچکتر ممکن است از بازی کردن کناره گیری کنند و بخواهند بیشتر بخوابند.

سردردهای میگرنی

این نوع ار سردردها به علت فعالیت نابجای سیستم ایمنی و تولید فاکتورهای التهابی بی مورد می باشد. از یک منظر می توان گفت نوعی آلرژی به حساب می آید که در این نوع آلرژی سیستم ایمنی سبب ایجاد التهاب در سلول های مغزی شده است. سردردهای میگرنی می تواند دارای علل متفاوتی باشند که مهم ترین علل آن ژنتیک و تغذیه نامناسب در افراد می باشد. البته این نوع سردردها در کودکان زیاد رایج نبوده و معمولا خود را از سنین نوجوانی نشان می دهد.

میگرن می تواند باعث شود:

• سردرد ضربان دار
• دردی که با داشتن فعالیت بدتر شود
• حالت تهوع
• استفراغ
• درد شکم
• حساسیت شدید به نور و صدا

حتی نوزادان هم می‌توانند به میگرن داشته باشند. کودکی که خیلی کوچکتر از آن است که به شما بگوید چه مشکلی دارد ممکن است گریه کند یا به جلو و عقب تلو تلو بخورد که نشان دهنده درد شدید باشد.

سردرد خوشه ای

سردردهای خوشه ای در کودکان زیر 10 سال معمولا بروز نمی‌کند. آنها معمولا:

• شامل درد شدید و کوبنده در یک طرف سر که کمتر از سه ساعت طول بکشد
• همراه با اشک، احتقان، آبریزش بینی یا بی قراری است

سردرد مزمن روزانه

پزشکان از عبارت «سردرد روزانه مزمن» (CDH) برای میگرن و سردردهای تنشی که بیش از 15 روز در ماه رخ می دهد استفاده می کنند. CDH ممکن است به دلیل عفونت، آسیب جزئی سر یا مصرف داروهای ضد درد – حتی داروهای ضد درد بدون نسخه، به وجود بیاید.

مننژیت

در دو مورد قبل ایجاد التهاب سبب بروز عارضه ی حادی در افراد نمی شد و تنها ممکن بود که وجود سردرد برای کودک آزاردهنده باشد. اما زمانی که وجود درد به علت عارضه ای چون مننژیت باشد. شرایط کاملا متفاوت خواهد بود. در شرایط مننژیت ایجاد التهاب در سلول های غشای مایع مغزی و نخاعی سبب اعمال فشار بر سلول های مغزی شده و گردش مایع مغزی نخاعی را کاهش می دهد. وجود این عارضه میتواند سبب علائم دیگری چون تب بالا، استفراغ های پی در پی، خواب آلودگی غیر عادی و کم اشتهایی شود. یکی از مهم ترین علائمی که نشان می دهد کودک شما به احتمال زیاد مبتلا به مننژیت شده ست این است که در حالت خواب آلوده کوک نمی تواند سر خود را به طرف گردن خم کند.

ایجاد تومورهای مغزی

البته بسیار بعید به نظر می رسد که سردرد در کودکان ناشی از ایجاد تومور در مغز باشد. ایجاد این بیماری در کودکان بسیار نادر بوده و طبق گزارشات از هر 40 هزار کودک 1 کودک ممکن است مبتلا به این بیماری شود. اما اگر کودک شما سردردهای پی در پی و بدن علت خاصی دارد، بهتر است با تحت معاینات پزشکی قرار بگیرد.

بیشنتر بخوانبد: مناسب‌ترین روش‌های درمان سردرد خوشه ای

زمان مناسب برای مراجعه به پزشک

همانطور که گفته شد وجود سردرد در کودکان عادی می باشد و در حالت هایی که سردردهای خفیفی در کودک شما وجود دارد، جای نگرانی وجود نداشته و نیازی به مراجعات پی در پی به پزشک نیست. اما اگر سردردها در کودک شما شدید می باشد به طوری که قادر به خوابیدن نیست و یا اینکه صبح ها از شدت سردرد از خواب بیدار می شود، حتما در اولین فرصت باید به پزشک مراجعه شود. بهتر است قبل آنکه فرزند شما به مرحله تشنج و سردردهای شدید برسد به پزشک مراجعه کنید تا در صورت وجود عارضه در کودک به سرعت درمان صورت بگیرد.

بیشتر سردردها جدی نیستند، اما اگر سردرد فرزندتان علت موارد زیر است، حتما به یک پزشک مراجعه کنید:

• سردرد کودک بدتر می‌شود که بهتر نمی‌شود
• شخصیت فرزندتان را تغییر می‌دهد، برای مثال اگر باعث می‌شود او پرخاشگر شود
• آنقدر دردناک باشد که بخواهد به سرش ضربه بزند
• با استفراغ مداوم همراه باشد و یا تغییراتی در بینایی فرزندتان ایجاد کند
• سردردش همراه با تب و گردن درد است

علل سردرد در کودکان

عواملی وجود دارد که می تواند باعث ایجاد سردرد در کودک شما شود. از آن عوامل می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• بیماری و عفونت: بیماری های شایعی مانند سرماخوردگی، آنفولانزا و عفونت گوش و سینوسی از شایع ترین علل سردرد در کودکان هستند. به ندرت، مننژیت یا آنسفالیت ممکن است باعث سردرد در کودکان شود.
• ضربه به سر: برآمدگی و کبودی می تواند باعث سردرد شود. اگر چه بیشتر آسیب‌های سر جزئی هستند، اما اگرچیزی به شدت روی سر فرزندتان افتاد یا ضربه محکمی به سرش وارد شد، سریعاً به پزشک مراجعه کنید. همچنین اگر سر درد فرزندتان پس از ضربه به سر به طور پیوسته بدتر شد، با پزشک تماس بگیرید.
• عوامل عاطفی: استرس و اضطراب که احتمالاً ناشی از مشکلات با همسالان، معلمان یا والدین است، می تواند در سردرد کودکان نقش داشته باشد. کودکان مبتلا به افسردگی ممکن است از سردرد شکایت کنند، به خصوص اگر در تشخیص احساس غم و تنهایی مشکل داشته باشند.
• استعداد ژنتیکی: سردردها، به ویژه میگرن، معمولاً از خانواده ها به ارث می‌رسد.
• غذاها و نوشیدنی های خاص: نیترات ها، یک نگهدارنده غذایی که در گوشت های پخته شده مانند بیکن، بولونیا و هات داگ یافت می شود – می تواند باعث سردرد شود، همانطور که افزودنی غذایی MSG می تواند باعث سردرد شود. همچنین، کافئین بیش از حد – موجود در نوشابه، شکلات و نوشیدنی های ورزشی – می تواند باعث سردرد شود.
• مشکلات در مغز: به ندرت، یک تومور مغزی یا آبسه یا خونریزی در مغز می‌تواند بر مناطقی از مغز فشار وارد کند و باعث سردرد مزمن و بدتر شود.

هر کودکی ممکن است دچار سردرد شود، اما برای افراد زیر شایع تر است:

• دختران بعد از بلوغ
• کودکانی که در خانواده‌اشان سابقه سردرد یا میگرن بوده است
• نوجوانان

بیشتر بخوانید: ارتباط میان سردرد و تومور مغزی

راهکارهای کاهش عارضه سردرد در کودکان

• در ابتدا علل ایجاد سردرد را در کودک تان بشناسید، اگر سردرد کودک همراه با تب بالا باشد، بهتر است در اولین فرصت به پزشک مراجعه شود. در غیر این صورت معمولا با درمان های خانگی سردردها درمان شده و نیازی به مراجعه به پزشک نمی باشد.
• اگر علل ایجاد سردرد در کودکتان تنش های عصبی است، بهتر است او را تشویق کنید تا خواب کافی داشته باشد. زود خوابیدن و داشتن خواب کافی سبب می شود تا وجود التهابات خفیف ناشی از استرس ها و تنش ها سبب ایجاد سردرد نشده و سریع رفع شوند.
• اگر وجود سردرد در کودکتان به دلیل ایجاد میگرن می باشد، بهتر سبک غذایی و زندگی او را به گونه ای تنظیم کنید که کمترین برخورد را با آلرژن ها داشته باشد. قرار نگرفتن در معرض سر و صداهای زیاد و یا نور مستقیم خورشید می تواند تا حد زیادی از ایجاد سردردهای میگرنی در کودک جلوگیری کند.
• در صورتی که کودکان سردردهای پی در پی و خفیف دارد، می توانید با مشورت پزشک به او مسکن هم بدهید. غیر این صورت از مصرف خودسرانه مسکن ها تا حد امکان خودداری کنید. چون می تواند علائم بیماری را کاهش داده و تشخیص وجود بیماری را با اشکال مواجه کنند.

موارد زیر ممکن است به شما در پیشگیری از سردرد یا کاهش شدت سردرد در کودکان کمک کند:

• سبک زندگی سالم داشته باشید: رفتارهایی که سلامت عمومی را ارتقا می دهند نیز ممکن است به پیشگیری از سردرد برای کودک شما کمک کنند. این اقدامات سبک زندگی شامل خواب کافی، فعالیت بدنی، خوردن وعده‌های غذایی و میان وعده‌های سالم، نوشیدن روزانه تا هشت لیوان آب و محدود کردن کافئین می‌شود.
• استرس را کاهش دهید: استرس ممکن است دفعات سردرد کودک را افزایش دهد. مراقب چیزهایی باشید که ممکن است در زندگی فرزندتان استرس ایجاد کند، مانند مشکل در انجام تکالیف مدرسه یا تیرگی روابط با همسالان. اگر سردرد فرزندتان با اضطراب یا افسردگی مرتبط است، با یک مشاور صحبت کنید.
• یک دفتر سردرد داشته باشید. یک دفترچه می تواند به شما در تعیین علت سردرد کودکتان کمک کند. توجه داشته باشید که چه زمانی سردرد شروع می شود، چه مدت طول می کشد و چه چیزی باعث تسکین آن می شود، همه چیز نوشته شود.
• واکنش فرزندتان به مصرف هر گونه داروی سردرد را یادداشت کنید: با گذشت زمان، مواردی که در دفترچه سردرد یادداشت می کنید به شما کمک می‌کند تاعلائم کودکتان را درک کنید و بتوانید مواردی را برای پیشگیری انجام دهید.
• از محرک های سردرد خودداری کنید. از هر گونه غذا یا نوشیدنی، آنهایی که حاوی کافئین هستند، که به نظر می رسد باعث سردرد می شوند، برای فرزندتان خودداری کنید. دفتر خاطرات سردرد فرزند شما می تواند به شما کمک کند تعیین کنید که چه چیزی باعث سردرد فرزندتان می شود، بنابراین می دانید از چه چیزی باید اجتناب کنید.
• برنامه پزشک خود را دنبال کنید: در صورتی که سردرد شدید باشد، هر روز رخ دهد و با شیوه زندگی طبیعی کودک شما تداخل داشته باشد، پزشک ممکن است داروهای پیشگیرانه را توصیه کند. داروهای خاصی که در فواصل زمانی منظم مصرف می شوند – مانند برخی داروهای ضد افسردگی، داروهای ضد تشنج یا مسدود کننده های بتا – این داروها ممکن است دفعات و شدت سردرد را کاهش دهند.

خلاصه نکات مقاله

وجود عارضه سردرد یکی از عارضه های رایج در بین کودکان بین سنین 1 تا 7 سال می باشد که می تواند علل مختلفی داشته باشد. ایجاد التهاب در سلول های مغزی مهم ترین و عمده ترین علل ایجاد سردرد در افراد می باشد. در کودکان نیز عوامل مختلفی می تواند در ایجاد التهاب نقش داشته باشد که شامل شرایط استرس زا، میگرن و وجود بیماری هایی چون میگرن و تومورهای مغزی می باشد. به طور کلی توصیه می شود که اگر کودک شما دارای سردردهای خفیف می باشد، نیازی به مراجعه به پزشک نیست، اما اگر سردردهای شدید همراه علائم دیگر در کودک شما وجود دارد بهتر است در اولین فرصت به پزشک مراجعه شود.

منابع :

https://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/headaches-in-children/symptoms-causes/syc-20352099

https://www.hopkinsmedicine.org/health/conditions-and-diseases/headache/headaches-in-children

https://pedsinreview.aappublications.org/content/41/4/159