سردرد خوشه ای، نادر اما بسیار دردناک

در سردرد خوشه ای حملات طاقت فرسای درد در یک سمت از سر و در اغلب موارد در اطراف چشم ها بروز می کند. سردرد خوشه ای بسیار نادر است. هر کسی می تواند به این نوع سردرد مبتلا شود ولی در مردان شایع تر است. معمولاً سردرد خوشه ای در افرادی که در دهه 30 و 40 زندگی خود هستند، شروع می شود.

علائم سردرد خوشه ای

سردردهای خوشه ای به سرعت و بدون علامت قبلی شروع می شوند. این درد بسیار شدید است و در اغلب موارد با احساس سوزش و درد تندی در یک سمت سر تجربه می شود. این درد معمولاً در اطراف چشم ها، شقیقه ها و گاهی اوقات صورت بروز می کند. این نوع درد معمولاً یک سمت سر را درگیر می کند.

افرادی که به این نوع سردرد مبتلا می شوند معمولاً احساس بی قراری و آشفتگی در طول حمله دارند. زیرا درد بسیار شدید است. همچنین ممکن است سر خود را به دیوار بکوبند و یا به آرامی به آن ضربه بزنند.

ممکن است یک یا تعداد بیشتری از علائم زیر را تجربه کنند:

• چشم های قرمز و آب آمدن از چشم ها
• تورم یا افتادگی یک پلک
• کوچک شدن مردمک یک چشم
• تعریق صورت
• انسداد بینی یا آبریزش بینی

این حملات به طور کلی بین 15 دقیقه تا سه ساعت زمان می برند. یک تا هشت بار در طول یک روز هم حملات سردرد خوشه ای می توانند بروز کنند.

علت سردرد خوشه ای

علت اصلی سردرد خوشه ای مشخص نیست ولی به فعالیت یک سمت مغز به نام هیپوتالاموس مربوط است. افرادی که سیگار می کشند بیشتر در معرض خطر سردرد خوشه ای هستند. برخی افراد که به سردرد خوشه ای مبتلا می شوند، احتمال زیاد در سایر اعضای خانواده خود هم این نوع سردرد را دارند. بنابراین ارتباط ژنتیکی برای این نوع سردرد وجود دارد.

حملات سردرد خوشه ای در برخی موارد می تواند ناشی از نوشیدن الکل یا استشمام بوهای شدید مانند بوی عطر و رنگ یا بنزین باشد.

الگوی حملات سردرد خوشه ای

این نوع سردرد معمولاً هر روز رخ می دهد و چندین هفته یا ماه ( حدوداً 4 تا 12 هفته ) ادامه دارد تا کلاً از بین برود. معمولاً بعد از دوره سردرد، یک دوره بدون علامت بروز می کند که می تواند ماه ها یا سال ها ادامه داشته باشد و فرد اصلاً سردرد خوشه ای نداشته باشد. ولی گاهاً دوباره حملات سردرد شروع می شوند. معمولاً چند سال یک بار به سردرد خوشه ای مبتلا می شوند که این مورد می تواند همیشگی باشد. معمولاً سردردهای خوشه ای در زمان خاصی از سال بروز می کنند و گفته شده که در بهار و پاییز شایع ترند.

چه زمانی باید به پزشک مراجعه شود؟

باید در اسرع وقت به متخصص مغز و اعصاب مراجعه شود. احتمال دارد که از علائم فرد سوال شود و در صورت نیاز از تست های مشخصی برای تشخیص دقیق تر استفاده شود. گاهی اوقات در شرایطی که پزشک مشکوک به بیماری های دیگری است و بین سردرد خوشه ای و بیماری های دیگر شک دارد، می تواند تست های بیشتری انجام دهد.

فردی که به سردرد خوشه ای مبتلاست معمولاً اسکن مغزی نرمالی دارد و غالباً تشخیص بر اساس علائم فرد انجام می گیرد. فرد مبتلا برای درمان نیاز دارد که به یک متخصص مغز و اعصاب یا نورولوژیست ( که در زمینه سردرد به صورت تخصصی کار می کند ) مراجعه داشته باشد تا درباره گزینه های درمانی در دسترس مشاوره بگیرد.

درمان سردرد خوشه ای

سردردهای خوشه ای تهدید جانی برای فرد ندارند ولی باعث ایجاد درد شدیدی می شوند که کیفیت زندگی فرد را تحت تاثیر قرار می دهند. مسکن های معمول برای درمان سردرد های خوشه ای مناسب نیستند زیرا زمان زیادی لازم است تا اثر کنند. به جای این قرص ها نیاز است که به متخصص سردرد مراجعه شود.

سه درمان اصلی برای رهایی از درد در دسترس هستند:

• تزریق سوماتریپان که می تواند دو بار در روز تزریق شود.
• اسپری های بینی سوماتریپان یا زولمیتریپان که می توانند به جای تزریق استفاده شوند.
• اکسیژن تراپی که فرد اکسیژن خالص را از طریق ماسک صورت دریافت می کند.

این روش های درمانی معمولاً ظرف 15 تا30 دقیقه اثر می کنند و درد از بین می رود.

پیشگیری از سردرد خوشه ای

پیشگیری از عوامل بروز سردرد خوشه ای می تواند از این نوع سردرد جلوگیری کند. برای مثال نباید در طول عود دوره سردرد خوشه ای الکل و نوشیدنی های الکلی مصرف شود. همچنین باید سعی شود که از مواد شیمیایی با بوهای قوی خودداری شود. از جمله این مواد می توان به عطر ها و اودکلن ها، بنزین یا مواد رنگی و … اشاره کرد.

گرمای بیش از حد هنگام ورزش کردن می تواند باعث شروع سردردهای خوشه ای شود که در برخی افراد این قضیه خود را نشان می دهد. بنابراین مهم است که در طول دوران عود سردرد خوشه ای، ورزش نکنند.

مصرف سیگار و دخانیات هم به سردردهای خوشه ای مربوط است. بنابراین لازم است که سیگار و دخانیات کنار گذاشته شوند.

دارو برای سردرد خوشه ای

پزشک معمولاً در دوران عود بیماری، داروهایی برای پیشگیری از سردرد خوشه ای تجویز می کند. به محض شروع سردرد ها، درمان شروع می شود و تا انتهای دوره استفاده می شود.

دارویی به نام وراپامیل درمان اصلی برای پیشگیری از سردردهای خوشه ای هستند. این دارو به صورت قرص و چندین بار در روز می توانند مصرف شوند. وراپامیل می تواند باعث بروز مشکلات قلبی در برخی افراد شوند. بنابراین همزمان با مصرف این دارو نیاز است که تستی به نام الکتروکاردیوگرام انجام شود تا شرایط قلبی بیمار مورد بررسی قرار گیرد.

درمان های پیشگیرانه می توانند میزان تاثیر متفاوتی در افراد مختلف داشته باشند. امکان دارد که نیاز باشد روش های درمانی مختلفی را قبل از شروع حمله های سردرد، به کار گیرند. به این ترتیب علائم بهتر کنترل می شوند.

منبع : https://www.nhs.uk/conditions/cluster-headaches/